- έλλειμμα μάζας
- Όρος που στη φυσική υποδηλώνει τη διαφορά ανάμεσα στη μάζα του πυρήνα και στη συνολική μάζα των πρωτονίων και των νετρονίων από τα οποία αυτός αποτελείται. Επειδή η μάζα του πυρήνα είναι μικρότερη από την ολική μάζα των πρωτονίων και των νετρονίων του, αν θέλουμε να πάρουμε σε ελεύθερη κατάσταση τα σωμάτια αυτά, πρέπει να προσφέρουμε στον πυρήνα ενέργεια ίση με την ενέργεια σύνδεσης. To φαινόμενο αυτό εξηγείται σύμφωνα με την αρχή ισοδυναμίας μάζας-ενέργειας, που προβλέπει ότι η ολική μάζα του πυρήνα και η μάζα που ισοδυναμεί στην ενέργεια σύνδεσης ισούται με τη μάζα των ελεύθερων πρωτονίων και νετρονίων. Το έ.μ., επομένως, είναι ίσο με την ενέργεια σύνδεσης όλων των πρωτονίων και των νετρονίων του πυρήνα. Η ποσότητα αυτή είναι μεγαλύτερη όσο πιο σταθερός είναι ο πυρήνας (μεγαλύτερη ενέργεια σύνδεσης). Συνεπώς, το έ.μ. δείχνει τη σταθερότητα των πυρήνων και τη δυνατότητα των ραδιενεργών μετατροπών τους. Το έ.μ. Δm ενός πυρήνα που έχει μάζα Μ και διαθέτει Ζ πρωτόνια και Ν νετρόνια παριστάνεται με την ποσότητα Δm = Zmp + Nmn – M (όπου mp, mn οι μάζες πρωτονίου και νετρονίου αντίστοιχα). Το έ.μ., αν διαιρεθεί με τον αριθμό Α (αριθμός νουκλεονίων), δίνει την ενέργεια σύνδεσης ανά νουκλεόνιο. Για παράδειγμα, το έ.μ. στον πυρήνα του ηλίου είναι 28 εκατ. ηλεκτρονιοβόλτ, δηλαδή η μάζα του πυρήνα του ηλίου είναι μικρότερη κατά 28 MeV από την ολική μάζα των δύο πρωτονίων και των δύο νετρονίων που τον αποτελούν. Η ενέργεια σύνδεσης ανά νουκλεόνιο είναι σε αυτή την περίπτωση 28/4 = 7MeV, ενώ στο υδρογόνο που έχει μόνο ένα πρωτόνιο η ενέργεια σύνδεσης είναι 0.
Dictionary of Greek. 2013.